απόστημα

Συλλογή πύου μέσα σε μια φυσική κοιλότητα που δεν προϋπήρχε ή σε συμπαγείς ιστούς, που ακολουθείται από φλεγμονώδη φαινόμενα και εκδηλώνεται με πόνο, εξοίδηση (πρήξιμο) και τάση των ιστών. Τα α. διακρίνονται σε οξέα ή θερμά και σε χρόνια ή ψυχρά. Τα θερμά α. οφείλονται σε οξεία σηπτική φλεγμονή του συνδετικού ιστού, τόσο του υποδόριου όσο και του ιστού των διαφόρων οργάνων. Τα μικρόβια που συναντώνται συχνότερα στις οξείες πυώδεις συλλογές είναι ο σταφυλόκοκκος και ο στρεπτόκοκκος. Στον οργανισμό είτε μπαίνουν από λύσεις της συνέχειας του δέρματος ή των βλεννογόνων, έστω και ελάχιστες, είτε προϋπάρχουν εντός του οργανισμού και, όταν γίνονται παθογόνα από διάφορα αίτια, προκαλούν μία φλεγμονώδη εξεργασία. Αυτό μπορεί να συμβεί τόσο στο σημείο εισόδου του μικροβίου –και τότε γίνεται λόγος για επιφανειακό α. ή υποδόριο– όσο και μακριά από το σημείο αυτό, σε μέρη όπου το μικρόβιο φτάνει ακολουθώντας τη λεμφική ή αιματική οδό, και τότε γίνεται λόγος για εν τω βάθει α. Η παρουσία του μικροβίου διεγείρει τον αμυντικό μηχανισμό του οργανισμού, o οποίος αντιδρά προσπαθώντας να το καταστρέψει πρώτα απ’ όλα με τη δράση των λευκοκυττάρων, που φτάνουν αμέσως και έλκονται από ειδικές χημικές ουσίες, οι οποίες παράγονται από τα ίδια τα μικρόβια. Οι ιστοί που προσβάλλονται υπόκεινται σε νεκρωτικά φαινόμενα και σχηματίζεται πύον, ένα παχύρρευστο υγρό, κιτρινωπό και άοσμο. Οι Ρωμαίοι αποκαλούσαν το πύον bonum et laudabile (καλό και αξιέπαινο), επειδή η εμφάνισή του ήταν ένδειξη της προσεχούς αίσιας έκβασης της πάθησης. Όταν προσβληθεί o υποδόριος ιστός, το α. γίνεται εμφανές με ερυθρότητα του δέρματος, αύξηση της τοπικής θερμοκρασίας, πρήξιμο και δυνατό πόνο, ενώ συγχρόνως εμφανίζεται περιορισμός της λειτουργικής ικανότητας του μέρους που πάσχει και υψηλός πυρετός με ανορεξία και πονοκέφαλο. Αν αφεθεί χωρίς θεραπευτική αγωγή, το α. σπάει αυτόματα και αδειάζει από το πύον στον χώρο που το περιβάλλει. Η σύγχρονη θεραπευτική επιβάλλει τη χρήση μεγάλων δόσεων αντιβιοτικών και, αν το α. δεν υποχωρήσει, τη χειρουργική διάνοιξη της αποστηματικής κοιλότητας. To ψυχρό α. ονομάζεται έτσι γιατί σχηματίζεται αργά και εξελίσσεται ήπια χωρίς να γίνει αντιληπτό. Προκαλείται από το βακτηρίδιο της φυματίωσης και συχνά σπάει αυτόματα στον χώρο που το περιβάλλει μέσω συριγγίου, που ουλοποιείται κατά τρόπο παραμορφωτικό. (Μαθημ.)Με τον όρο α. χαρακτηρίζεται το ευθύγραμμο τμήμα που άγεται από το κέντρο κανονικού (επιπέδου) πολυγώνου κάθετο έως την (οποιαδήποτε) πλευρά του. Επίσης α. ορθής πυραμίδας με κανονική βάση (= κανονικής πυραμίδας) ονομάζεται το ύψος μιας (οποιασδήποτε) από τις παράπλευρες τριγωνικές έδρες της.

* * *

το (ΑΜ ἀπόστημα) [αφίστημι]

συλλογή πύου σε κοιλότητα που σχηματίζεται από την εξέλιξη μιας φλεγμονής

αρχ.

απόσταση, διάστημα.